Mendeley  

Zotero  

gholinezhad M. Archaeological Landscape of Qāyināt and Zīrkūh Region, South Khorasan Based on the Findings of the 2015 and 2016 Archaeological Surveys. Archaelogy 2024; 4 (2) : 5
URL: http://archj.richt.ir/article-10-1721-fa.html

خراسان جنوبی به‌عنوان بخش بزرگی از منطقۀ قهستان در شرق کشور با همۀ سابقۀ درخشان تاریخی خود آنچنان که باید از لحاظ باستان‌شناسی شناخته و معرفی نشده است. با این حال بارها نام این منطقه در متون تاریخی سده‌های نخستین تا متأخر دوران اسلامی دیده می‌شود. بررسی‌های باستان‌شناسی یک دهۀ اخیر که به‌منظور تدوین نقشۀ باستان‌شناسی استان خراسان جنوبی و تعیین توالی و دوره‌های استقراری محوطه‌های منطقه انجام شده است، تا حدی توانسته زوایای تاریک باستان‌شناسی منطقه را با استناد به یافته‌های باستان‌شناسی روشن سازد. منطقۀ قاینات را شاید بتوان به‌عنوان مهمترین بخش از قهستان در متون تاریخی معرفی کرد؛ داده‌های باستان‌شناسی حاصل از بررسی نیز به اهمیت این منطقه صحه می‌گذارند. بخش‌های شهرستان قاینات در دهۀ اخیر طی سه فصل مورد بررسی قرار گرفت. این مقاله نتایج حاصل از دو بخش مرکزی و سِده شهرستان قاینات، علاوه بر دهستان زیرکوه را ارائه می‌دهد که در زمستان سال‌های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ انجام گرفته‌اند. بررسی‌های انجام شده با استفاده از نقشه‌های شبکه‌بندی‌شده و نمونه‌برداری تصادفی طبقه‌بندی‌شده صورت پذیرفته است. نتایج حاصل بیانگر وجود دوره‌های استقراری از دوران سنگ تا اسلامی متأخر است که در نقاط مختلف جغرافیایی منطقۀ قاینات با توجه به الگوهای مشخص و تقریباً مشابهی شکل گرفته‌اند. آثار شناسایی‌شده شامل معماری (قلعه، مسجد، آرامگاه، آب انبار، سازه‌های انتقال آب و خانه‌های تاریخی)، محوطه‌های باستانی از دوران سنگ تا اواخر دوران اسلامی، گورستان، غار و سنگ‌نگاره است. یافته‌های منقول عمدتاً به بقایای سفالی و ظروف سنگی و بعضاً اشیای فلزی طبقه‌بندی می‌شوند که یکی از مهمترین مدارک برای تاریخ‌گذاری محوطه‌ها بودند. این یافته‌ها گواه مستدلی بر رونق این ناحیه در دوره‌های مختلف به‌شمار می‌روند.