سنگِ سیاه؛ کاخی که دیگر نیست:

کاوش در کاخ هخامنشیِ «سنگ سیاه»؛ دشتستان ـ بوشهر

یغمایی, اسماعیل

English
ورود به سایت

ورود به عنوان

ورود خودکار

ثبت نام بازیابی رمز عبور
جستجو
سبد خرید
آیتمی وجود ندارد
فهرست

جستجو در:

نشریات

انتشارات پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری

مجله باستان شناسی

دوره 3، شماره 1 - ( بهار 1398 ) جلد 3 شماره 1 صفحات 104-89 | برگشت به فهرست نسخه ها

Mendeley

Zotero

RefWorks

Yaghmaie I. Sang-i Sīāh; a Palace that No Longer Exists: Excavation at the Achaemenid Palace of Sang-i Sīāh; Daštestān-Bushehr. Archeology 2019; 3 (1) :89-104
URL: http://archj.richt.ir/article-10-304-fa.html

یغمایی اسماعیل. سنگِ سیاه؛ کاخی که دیگر نیست: کاوش در کاخ هخامنشیِ «سنگ سیاه»؛ دشتستان ـ بوشهر. مجله باستان شناسی. 1398; 3 (1) :89-104

URL: http://archj.richt.ir/article-10-304-fa.html

سنگِ سیاه؛ کاخی که دیگر نیست: کاوش در کاخ هخامنشیِ «سنگ سیاه»؛ دشتستان ـ بوشهر

اسماعیل یغمایی

کارشناس سازمان میراث فرهنگی

چکیده: (2713 مشاهده)

شاهنشاهی هخامنشی (559تا330پ.م) با روی کار آمدن کوروش بزرگ بنیاد‌گذاری شد. کاخ‌های او در پاسارگاد از شهرت جهانی برخوردارند. در سال 1350، هنگام لوله‌‌کشی برای بردن آب رودخانۀ دالکی به بوشهر، چند پایه‌‌ستون سنگی در میان نخلستان‌‌های شمال برازجان پیدا شد؛ پس‌ازاین رویدادِ اتفاقی و پیدایی این پایه‌‌ستون‌‌ها، مرکز باستان‌‌شناسی آن هنگام به کاوشی نجات‌‌بخش پرداخت و علی‌‌اکبر کارگر سرفراز را به منطقه گسیل داشت. وی نزدیک سه هفته در چرخاب/چرخ‌آب، همان‌جایی که این نشانه‌ها به‌دست‌آمده بودند به کاوش پرداخت که نگارنده نیز یکی از همکاران این گروه بود. این بنا (کاخ) را علی‌اکبر سرفراز یک کاخ نیمه ساخته و ناتمام از زمان کوروش می‌داند و به‌یاری دیوید استروناخ گاه‌‌نگاری آن را به 529 پ.م. نسبت داد. هنگامی‌‌که گروه کاوشگران کاخ چرخاب سرگرم کاوش بودند، بومی‌‌های منطقه خبر از وجود ویرانه‌‌های یک کاخ دیگر، در آن‌‌سوی دالکی، نزدیک روستای جتوط دادند؛ این ویرانه‌ها در آن‌‌سوی دالکی کاخ‌ «سنگ سیاه» نامیده می شد. با ادامۀ کاوش‌ها در چرخاب این موضوع روشن گردید که چرخاب نه کاخ بزرگی است، نه محوطه‌‌ای گسترده، تنها منزلگاهی است چون جِن‌‌جان که از سر تا بن آن در یورش سربازان مقدونیه، زیرورو، غارت، روبیده و ویران‌شده و سیلاب‌‌های موسمی دشتستان همین ویرانه‌‌های از زیردست برجای‌ماندۀ سربازان اسکندر را نیز در هم کوبیده است. از سوی دیگر، دستاورد کاوش کاخ سنگ ‌سیاه چنین است: یک تالار میانی، چهار ایوان در چهارسوی این تالار و چهار درگاه که تالار را به ایوان‌‌ها پیوند می‌‌دهد. ازاین‌رو، در نخستین نگرش، کاخ سنگ سیاه با کاخ بار عام کوروش در پاسارگاد برابر است و در ویژگی‌‌های ساختاری این دو سازۀ هخامنشی کمترین دوگانگی یا ناهماهنگی دیده نمی‌‌شود. هرچند همۀ بخش‌‌های کاخ سنگِ سیاه کاوش نشده و نزدیک نه‌دهم آن‌‌ همچنان دست‌‌نخورده در زیر خاک برجای‌مانده است، می‌‌توان به برابری و گاه‌نگاری آن پرداخت. به‌‌درستی آگاهیم که یکی از ویژگی‌‌های سازه‌‌های هخامنشی قرینه‌‌سازی در رازی‌گری آن است. با نگرش به این ویژگی، می‌‌توان بخش کاوش نشده را نیز روی نقشه کشید و بی کمترین تردید مُهر درستی بر آن گذاشت. در این نوشتار به چگونگی کشف و نتایج کاوش کاخ هخامنشی «سنگ سیاه» می‌پردازیم.

واژه‌های کلیدی: هخامنشی، کاخ، پاسارگاد، سنگِ سیاه، بردک ‌سیاه، برازجان، تَموکن

متن کامل [PDF 3323 kb] (1550 دریافت)

نوع مطالعه: مقاله پژوهشی | موضوع مقاله: اموال فرهنگی
دریافت: 1399/4/14 | پذیرش: 1398/1/10 | انتشار: 1398/1/10

بازنشر اطلاعات
	این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.