در جنوب، غرب و شمال شرق ایران و همچنین در عراق، آذربایجان و تا حدودی در سوریه و اردن کاخها و یادمانهایی دیگر وجود دارد که ویژگیهای معماری بخصوصی را به نمایش میگذارند که یادآور آثار قلعه دختر و کاخ اردشیر یکم (موسوم به آتشکده) در فیروزآباد فارس مربوط به اوایل دورۀ ساسانی و همچنین مجموعهای در سروستان فارس است که به اوایل دوران اسلامی مرتبط میدانند. تاریخ احداث دو سازۀ نخست در فیروزآباد و مجموعۀ سروستان بر اساس شواهد باستانشناختی، معماری و تاریخی بوده است که فقط تاریخهای نسبی به دست میدهند. در این مقاله تاریخگذاری مطلق به روش رادیوکربن برروی نمونههای چوب بهدستآمده از بناها ارائهشده است. تاریخهای بهدستآمده حاکی از آناند که کاخ فیروزآباد در زمان اردشیر یکم (224 تا 240 م) و آغاز سلطنت شاپور یکم (240 تا 270 م) احداثشده و احتمال دارد که احداث کاخ اردشیر پساز قلعه دختر به پایان رسیده باشد. این دانسته با دیگر مدارک باستانشناختی و تاریخی همخوانی دارد مبنی بر اینکه کاخ اردشیر پس از تثبیت سیاسی در اوایل شاهنشاهی ساسانی احداثشده است؛ اما تاریخگذاری مطلق، تاریخ پیچیدهای دربارۀ احداث و کاربری مجموعۀ سروستان به دست داده که به پس از دورۀ ساسانی بازمیگردد و به ابهامات مربوط به گاهنگاری این یادمان پایان میدهد.
نوع مطالعه:
مقاله پژوهشی |
موضوع مقاله:
اموال فرهنگی دریافت: 1399/4/14 | پذیرش: 1398/4/10 | انتشار: 1398/4/10